Cần nhanh chóng ngăn chặn tình trạng khai thác hải sản trái phép ở đầm Thị Nại.

Bình Định đang phải đối mặt với tình trạng khai thác phễnh gây ra sự xáo trộn nghiêm trọng đến môi trường đáy nước và hủy hoại nguồn lợi thủy sản. Nghề hút phễnh đã khiến nhiều ngư dân mất đi sinh kế từ các nghề khai thác thủy sản truyền thống ven bờ.

Đánh bắt thủy sản ở Bình Định còn tồn tại nghề cấm

Hà Tĩnh: Bắt 2 cặp tàu giã cào khai thác sai vùng

Truy quét tàu giã cào như phim hành động

Ghe hút phễnh náo động vùng đầm

Phễnh là loại nhuyễn thể hai mảnh vỏ sống ở đầm Thị Nại (Bình Định), chúng mập và chắc, thịt béo, ngon hơn so với phễnh ở các vùng khác. Trước đây, người dân ven đầm chủ yếu khai thác phễnh làm thức ăn cho vịt và tôm, nhưng trong vài năm qua, phễnh đã trở thành món đặc sản và bị khai thác quá mức.

Một ghe bơm hút phễnh bị phát hiện đang hoạt động trên đầm Thị Nại.

Các người dân ven đầm Thị Nại, xã Phước Thuận (huyện Tuy Phước, Bình Định), cho biết trước đây, nghề khai thác phễnh chủ yếu sử dụng các phương pháp thủ công với đồ nghề đơn giản như vá đào, rổ và bao nilon để đựng phễnh.

Khi phễnh trở thành món đặc sản được thị trường ưu chuộng, việc khai thác bằng phương pháp thủ công không còn hiệu quả, vì vậy đã xuất hiện các máy hút phễnh. Những chiếc máy này sử dụng công suất khoảng 20CV, với ống vòi lớn để hút cả bùn và cát lên bè, sau đó lược bỏ bùn cát qua một tấm sàng và chỉ giữ lại phễnh trong thau nhựa ở dưới tấm lưới.

Mỗi ghe hút phễnh có từ 2 đến 4 người làm việc, trong mùa khai thác chính, mỗi ngày có thể thu được lên tới 1 đến 1,2 tấn phễnh. Phễnh được chia làm hai loại, phễnh lớn giá 10.000 – 12.000đ/con và phễnh nhỏ hơn giá 2.000đ/kg. Có ghe chỉ cần vài giờ làm việc trên đầm Thị Nại là có thể thu về tiền triệu.

Từ chỉ năm bảy hộ khai thác phễnh theo phương pháp thủ công từ xã Phước Thuận, giờ đã có hàng trăm người tham gia tại các xã khác như Phước Sơn, Phước Hòa (huyện Tuy Phước, Bình Định) với việc sử dụng máy hút phễnh.

Ông Nguyễn Văn H. (49 tuổi) ở xã Phước Sơn, người còn giữ phương pháp thủ công hiếm hoi, tâm sự: “Dù mỗi ngày tôi chỉ thu được khoảng 3 – 4 tạ phễnh loại 2, tôi biết rằng mình đang làm hủy hoại môi trường, nhưng để kiếm sống tôi phải làm theo vì mọi người đều dùng máy.”

Theo ông Phan Văn Khiêm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Tuy Phước, việc thổi hút phễnh ở đầm Thị Nại bằng máy nổ ngày càng phức tạp, và người dân khai thác quá mức sẽ làm hỏng cấu trúc đáy đầm, ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản. Hành động hút phễnh đã khiến nhiều nghề khai thác thủy sản ven bờ truyền thống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nghề cấm nhưng chưa bị cấm

Ông Trần Kim Dương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Định, phân tích rằng nguồn lợi thủy sản ven bờ đang bị tàn phá nghiêm trọng do hoạt động hút phễnh. Đáy đầm Thị Nại đang bị hàng chục, hàng trăm phương tiện khai thác “băm nát” mỗi ngày, làm hủy hoại nhiều loại thủy sinh, bao gồm cả những loài chưa trưởng thành.

Bùn cát xả xuống đầm sẽ khiến nước trở nên đục, làm tổn hại môi trường sống của các loại thủy sinh, dẫn đến suy giảm nguồn lợi thủy sản ven bờ.

Mặc dù rõ ràng, nhưng hiện nay chưa có hành lang pháp lý đủ mạnh để xử lý các trường hợp hút phễnh bằng máy, khiến các cơ quan chức năng chưa thể can thiệp để ngăn chặn tình trạng này.

Trước đây, trong các nghề cấm trong lĩnh vực thủy sản quy định tại Thông tư 19/2018 của Bộ NN-PTNT, nghề khai thác phễnh chưa được liệt kê. Đến đầu năm 2022, Bộ đã ban hành Thông tư số 01 và xác định rõ nghề khai thác phễnh là nghề cấm, nhưng đến đầu năm 2023, Thông tư này mới chính thức có hiệu lực thi hành.

Hiện nay, nếu phát hiện hoạt động hút phễnh trên đầm Thị Nại, chỉ có thể phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền để ngăn chặn, không thể xử lý ngay lập tức.

Chi cục Thủy sản Bình Định đã làm việc với Phòng NN-PTNT huyện Tuy Phước về việc ngăn chặn hoạt động này. Ông Dương chia sẻ: “Khi Thông tư 01 có hiệu lực, chúng tôi sẽ kiên quyết ngăn chặn nghề hủy hoại nguồn lợi thủy sản ven bờ.”